Ayak Mantarı

Ayak Mantarı Nedir? Belirtileri Ve Tedavisi Nelerdir?

Ayak mantarı, Tinea Pedis olarak bilinen bulaşıcı bir mantar hastalığıdır. Ayak parmakları arasında, topuklarda, ayak tırnaklarında vb. oluşabilir. Mantar bulaşıcıdır ve kısa veya uzun vadede tekrar ortaya çıkabilir.

Mantarın belirtileri ve tedavisi hakkında bilgi verirken,  mantardan nasıl uzak duracağınızı belirten bazı önerilerde de bulunuyor olacağız.

Ayak Mantarı Nedir?

Cildinizde, saçınızda ve tırnaklarınızdaki ölü hücrelerde yaşayan küf benzeri mikropların neden olduğu bir cilt enfeksiyonudur . Ayaklarınızda 80’den fazla mantar türü vardır. Bu, vücudun diğer bölümlerinde bulunan mantar çeşitlerinden çok fazladır. Ancak bu mantarların çoğu zararlı değildir.

Ayak mantarı (Tinea Pedis), genellikle ayak parmakları arasında büyüse de, ayak tabanlarına ve ayak tırnaklarına yayılabilir. Ayağınızı kaşıdıktan sonra koltuk altlarınız veya kasıklarınız gibi vücudunuzun diğer kısımlarına dokunursanız, oraya da bulaşabilir.

Mantar, sporcu ayağı ya da atlet ayağı olarak da bilinmektedir. Sporla uğraşanlarda ya da sporcularda daha sık görüldüğü için bu ismi almıştır. Ancak hemen hemen herkeste görülebilir.

Tırnak mantarı (Onikomikoz) ile karıştırılsa da birbirinden farklıdır. Ancak mantar temas ettiği bölgeyi etkilediği için, ayak ya da tırnakta görülebilir.

ayak mantar belirtileri

Ayak Mantarı Neden Olur?

  • Ayak mantarına; deride, saçta ve tırnaklarda Dermatofit adı verilen mantarlar neden olur. Yaşadıkları ortam ısındığında ve nemlendiğinde kontrolden çıkarak, semptomlara neden olmaya başlarlar.
  • Kalın ve sıkı ayakkabılar ayak parmaklarını sıkarak, mantarın gelişmesi için ideal koşullar yaratır. Uzmanlar, ayakları en çok ısıtan ve nemlendiren plastik ayakkabıların, deri veya kanvas gibi diğer malzemelerden yapılanlara göre sporcunun ayağını daha fazla rahatsız ettiğini söylüyor.
  • Çoraplar nemliyse ve ayaklar sıcaksa, sporcu ayağı oluşma riski daha yüksektir. Enfekte olmayan bir kişi,  mantar olan birinin enfekte bölgesine dokunduğunda ortaya çıkabileceği gibi, doğrudan cilt teması yoluyla da bulaşabilir.
  • Mantarların; kontamine yüzeyler, giysiler, çoraplar, ayakkabılar, çarşaflar ve havlular yoluyla insanları enfekte edebilir.
  • Ayak mantarı genellikle yüzme havuzları ve ortak duşların bulunduğu yerlerde bulabilir.
  • Zayıflamış bağışıklık sistemi olan kişiler, atlet ayağı geliştirmeye daha yatkındır.

Ayak Mantarı Belirtileri Nelerdir?

Ayak mantarının belirtileri, birden farklı durumda ortaya çıkar. Çoğunlukla zararsız olsa da, yine de bazı durumlarda hastaneye gidip uzman bir doktora muayene olunmalıdır.

Mantarın en sık görülen semptomu, ayak parmakları veya ayak tabanları arasında çatlamış derinin soyulmasıdır. Mantarın diğer belirtileri şunlardır;

  • Ayaklarda kaşıntı,
  • Cildin kızarması
  • Ayakların su toplaması
  • Ayak tırnaklarında renk değişikliği veya kalınlaşma (mantar tırnaklara yayılırsa)
  • Yanma hissi
  • Kırık, pullu cilt
  • Kötü bir koku
  • Ayak tabanlarında kepeklenme

Ayak Mantarı Tedavisi Nasıl Yapılır?

Enfeksiyonun doğasına ve ciddiyetine bağlı olarak tedaviler değişebilir. Reçetesiz satılan tedavilerin çoğu, en iyi ihtimalle minimum düzeyde etkilidir. Ancak neredeyse hiçbiri kalıcı bir tedavi sağlamamıştır. Bu kötü sonuçların ana nedeni, mantar enfeksiyonunun tırnak veya tırnak yatağının derinliklerinde kalması ve topikal ilaçların bu derinliğe nüfuz etmede büyük zorluk yaşamasıdır. Bir mantar, hem tırnak plağına hem de tırnak yatağına nüfuz ederek tüm tırnak boyunca ilerleyebilir.

Her hasta vakası birbirinden farklıdır. Bu nedenle sizin için en iyi tedavi seçeneğini bulmak için doktorunuza danışmalısınız. Podolog ya da Dermatolog’un uyguladığı tedaviler şunlar olabilir;

  • Topikal veya oral ilaç ve Debridman (cerrahi operasyonla mantarın çıkarılması).
  • Enfekte tırnağın geçici olarak çıkarılması
  • Kalıcı olarak çıkarma (ilaç işe yaramazsa gerekli olabilir)

Oral ve topikal ilaçlar üç ay boyunca alınmalıdır. Yeni ve sağlıklı tırnağın büyümesi yaklaşık dokuz ay sürer. Mevcut araştırmalar, popülasyonun çok küçük bir yüzdesi için oral antifungal ile bazı istenmeyen yan etkiler olduğunu göstermektedir.

Ancak bunlar genellikle ilaç bırakıldıktan sonra görülmektedir. Reçeteli alınan bir tırnak cilası, genellikle oral ilaçlardan daha az etkilidir ve en iyi şekilde sınırlı bir mantar enfeksiyonu ile kullanılır.

Ayak mantarı evde tedavi edilebilir. Bunun için eczaneden satın alabileceğiniz bazı ilaçları, kremleri ya da spreyleri kullanabilirsiniz.

Reçetesiz satılan mantar kremleri, spreyler veya tozlar, mantar hafifse sorunu çözebilir. Daha ciddi enfeksiyonlar, topikal  mantar ilaçları (cilde uygulanan) veya hap şeklinde reçeteli ilaçlara ihtiyaç duyabilir.

Ne kullanırsanız kullanın, döküntü iyileşiyor gibi görünse bile tedaviye mutlaka önerilen süre boyunca devam edin. Aksi halde, enfeksiyon geri gelebilir. Bazı insanlar bunun olmasını önlemek için, düzenli olarak ilaçlı ayak tozları ve spreyler kullanır.

Etkilenen bölgeye birçok reçetesiz Antifungal ilaç uygulanabilir. Bu kremler, günde en az bir kez, az miktarda ancak düzenli olarak kullanılmalıdır. Uygulama, ayağınızın altını tamamen kaplayacak şekilde olmalıdır.

Ayaklarınızı temiz ve kuru tutmak önemlidir. Nefes alabilen polyester gibi sentetik liflerden yapılmış, nemi emen çoraplar giyin.

Mümkünse, gece boyunca kurumasını sağlamak için ayakkabı ve spor ayakkabıların iç tabanlarını çıkarın.

Ayakkabı ve çoraplarınızın içini talk pudrası veya Desenex gibi ilaçlı bir pudra ile tozlamak nem seviyesini düşürmeye yardımcı olacaktır.

Bir seferde bir veya iki gün kurumasını sağlamak için farklı çift ayakkabılar giyin.

Ayak Mantarı Hakkında Sıkça Sorulan Sorular

Ayak mantarının tedavisinde kullanılan ilaçlar, Oral Antifungal ilaç olarak isimlendirilir. Bu tür ilaçlar ağız yoluyla alınır. Eğer bir Podolog’a muayene olduysanız, uygulayacağı ilk yöntem bu olacaktır. Tebinafin ve Itrakonazıl gibi etken maddeler içerdiğinden, mantarın yavaş yavaş yok olmasını sağlar. 1,5 ay ile 3 ay arasında kullanılabilir. Ancak bazı durumlarda 4-5 aya kadar kullanılabilmektedir.

Bu mantar önleyici kremler sadece semptomları tedavi etmekle kalmaz, rahatsızlığınızın kaynağını hedefler. Birçok mantar önleyici ayak kremi, tırnaklarda kullanılmak üzere tasarlanmasa da, bazıları ayakların yanı sıra ayak tırnaklarında da kullanılabilir.

Ayak mantarı kremleri, cildinizi ve tırnaklarınızı yumuşatırken, aynı zamanda sorunu tedavi etmek için tırnak yatağına emilebilir. Bir tırnak mantar önleyici tedavisi kullanmak, tırnaklarınızın yeniden güçlü ve sağlıklı büyümesine deyardımcı olabilir.

Ayak mantarına iyi gelen kremler, Topikal Antifungal kremlerdir. Bunlar;

Travazol Krem; Ayak mantarı kremleri içerisinde uzmanların en çok önerdiği kremlerin başında gelen Travazol krem, maya benzeri ayak mantarlarında oldukça etkilidir. Günde iki kez enfekte bölgeye uygulanır. Uygulamadan önce ayaklarınızı iyice yıkayıp kurulayın ve kuru deri üzerine yumuşakça tatbik edin.

Exoderil krem; Enfekte bölge ve çevresine uygulanır. İyileşme tamamlandıktan sonra da bir müddet sürülmelidir. Deri ve tırnak mantarlarının neredeyse tamamında kullanılır.

Ketoral Krem; Kremden biraz daha akışkan olan Ketoral kremler, ayak mantarı tedavisinde en etkili ilaçlardan biridir. Güçlü olması, beraberinde bazı yan etkileri de getirebileceğinden, doktor tavsiyesi olmadan kullanılmamalıdır. Hafif enfeksiyonlarda tercih edilmemelidir. Ağır ayak mantarı semptomlarında kullanılmalıdır.

Oceral sprey; en fazla tercih edilen ayak mantarı ilaçlarından biridir. Ayak mantarı olan bölge ve çevresine sıkılarak kullanılır. Uygulamadan önce enfekte bölgenin iyice yıkanıp kurulandığından emin olmalısınız.

Çoğu hafif ayak mantarı vakası, 2 hafta içinde iyileşir. Ancak enfeksiyon daha ciddiyse veya ayak tırnaklarını etkiliyorsa, tedavi birkaç hafta veya daha uzun sürebilir. Bu gibi durumlarda ayak hastalıkları uzmanına görünmeniz süreci hızlandıracaktır.

Ayak mantarından bir an önce kurtulmak istiyorsanız, evde uygulayabileceğiniz bir takım yöntemler bulunuyor. Bunlar aynı zamanda ayak mantarı evde nasıl tedavi edilir sorusuna da yanıt veriyor.

Bir leğen içerisine ayaklarınızı yakmayacak derecede ılık su ekleyin. Bu su içerisinde bir miktar sirke ekleyin ve karıştırın. Sirke yerine karbonat da kullanabilirsiniz. Sirkeli ılık su ya da karbonatlı ılık su içinde ayaklarınızı 15-20 dakika bekletin. Bu uygulamayı her gün tekrarlarsanız, ayak mantarlarınızın iyileştiğini görebileceksiniz.

Bildiğiniz gibi kolonya asitli bir sıvıdır. Cildi tahriş edici etkisi vardır. Mantar gibi enfekte olmuş bölgelere sürüldüğünde, o bölgeyi tahriş edeceği için zarar verecektir. Dolayısıyla mantarlı bölgeye kolonya sürülmemelidir.

Tinea Pedis olarak da bilinen atlet ayağı, tipik olarak ayak parmakları arasında başlayan bir mantar cilt enfeksiyonudur. Ağrılı veya yanma hissinin yanında, pullu ve kaşıntılı bir döküntüye neden olur.

Neyse ki ayak mantarının evde tedavisi mümkündür. Ancak bu uygulamaları yaparken eldiven kullanmayı ve işlemler bittiğinde ellerinizi iyice dezenfekte etmeyi unutmayın. Yukarıda söylediğimiz gibi ayak mantarı bulaşıcıdır ve temas yoluyla yüzeylere yayılır.

  • Hidrojen Peroksit içeren ilaçlardan temin edip, enfekte bölgeye günde iki kez uygulayabilirsiniz.
  • İnternetten de kolaylıkla temin edebileceğiniz Çay Ağacı Yağını mantarlı bölgeye günde iki kez uygulayabilirsiniz.
  • Neem yağı ve Neem yaprağı özleri, oldukça yüksek oranda Antifungal etki gösterirler. Dolayısıyla ayak mantarını yok etme konusunda oldukça etkilidirler. Neem yağını doğrudan etkilenen bölgeye günde iki üç kez cilde masaj yaparak uygulayabilirsiniz. Bu, ayak tırnaklarının altında gelişen enfeksiyonların tedavisinde de yardımcı olabilir.
  • 4-5 diş sarımsağı iyice dövün ve enfekte bölgeye sürün. Sarımsağın antibiyotik özelliği olduğu için iyileşmeye yardımcı olacaktır.
  • Deniz tuzunun antibakteriyel ve mantar önleyici etkisi vardır. Bir bardak denüz tuzunu ılık su ile karıştırıp, ayağınızı bu su içerisinde 15-20 dakika bekletin. Bu süre sonunda ayaklarınızı iyice kurutmayı unutmayın.
  • Talk pudrası veya bebek pudrası, mantarlı bölgeyi kuru ve temiz tutarak enfeksiyonun giderilmesini sağlar. Bu, teri ve nemi kontrol altında tutarak, mantarın gelişmesini ve yayılmasını zorlaştırır. Bunun için çorap giymeden önce enfekte bölgeye pudrayı uygulayın ve çorabınızı giyin.
  • Viks içerisinde okaliptüs yağı ve mentol bulunduğundan, mantarın giderilmesinde etkilidir. Gece yatmadan önce mantarlı bölgeye masaj yaparak viks sürer ve bunu 1 ay boyunca tekrarlarsanız, mantarın yok olduğunu görebileceksiniz.

Ayak mantarı tedavi edilmezse, bakteriyel bir enfeksiyona neden olabilir. Bu, kaşınma nedeniyle veya kabarcıklar patladığında olduğunda olabilir. Herhangi bir enfeksiyon türü çok ciddi olabilir ve acil tedavi gerektirir.

Ayak mantarı çok bulaşıcıdır. Özellikle etkilenen bölgeyi kaşıyorsanız, ellerinize kolayca yayılabilir. Bu mantar, tedavisi daha zor olabilen tırnaklarınızın altındaki alanı veya kasık bölgesini de enfekte edebilir. Dolayısıyla mutlaka önemsenmeli ve tedavi edilmelidir.

Ayak mantarı tedavisi çoğu zaman evde yapılır ve yeterlidir. Kimi zaman eczaneden alınan ilaç veya kremler kullanılırken, kimi zaman evde hazırlanan bazı doğal karışımlar yeterli olmaktadır. Ancak aşağıdaki durumlar söz konusu ise, mutlaka bir Dermatolog veya Podolog’a görünmelisiniz;

  • Eczaneden aldığınız ayak mantarı ilaçları, ayak mantarı kremleri ya da ayak mantarı spreyleri işe yaramıyorsa
  • Mantar size çok fazla rahatsızlık veriyorsa
  • Ayağınız kızarmışsa, ağrı yapıyorsa ve sıcaksa (Bu durum ciddi bir enfeksiyonun habercisi olabilir)
  • Diyabetiniz varsa
  • Zayıflamış bir bağışıklık sisteminiz varsa ya da bir organ nakli geçirdiyseniz veya kemoterapi görüyorsanız

Ayak mantarından uzak durmak için aşağıdaki yöntemleri kullanabilirsiniz.

  • Ayaklarınızı her gün sabun ve su ile yıkayın. Özellikle parmak aralarını yıkadıktan sonra tamamen kurutarak temiz ve kuru tutun. (Temiz bir havlu kullanın ve paylaşmaktan kaçının.)
  • Soyunma odalarında, umumi duşlarda ve umumi havuz alanlarında dolaşırken, su geçirmez ayakkabılar veya parmak arası terlik giyin. Çıplak ayakla dolaşmamaya özen gösterin.
  • Özellikle sıcak havalarda mümkün mertebe kapalı ve kalın ayakkabı kullanmayın. Hava alan ya da ince ayakkabı ya da terlikleri tercih edin.
  • Her gün aynı ayakkabıyı kullanmayın. En az 1 gün ayakkabıları havalandırın.
  • Nemi hapseden veya ayakları terleten çoraplardan kaçının. Bunun yerine, nemi emen pamuklu veya yünlü çorapları veya kumaştan yapılmış çorapları tercih edin.
  • Özellikle ayaklar terliyorsa, çorapları sık sık değiştirin.
  • Terlemeyi azaltmaya yardımcı olmak için, her gün ayaklarınızda pudra ve benzeri bir toz kullanın.
  • Ayaklarınızda nemlendirici ürünler kullanmayın.
  • Ayaklarınızı kuru ve temiz tutun.